Wady zgryzu to problem, z którym borykają się pacjenci w różnym wieku – zarówno dzieci i młodzież, jak i osoby dorosłe. Leczeniem wad zgryzu zajmuje się ortodonta, który po przeprowadzeniu kompleksowej diagnostyki zakłada pacjentowi aparat na zęby. Efekty takiej terapii nie są co prawda natychmiastowe – trzeba na nie poczekać co najmniej kilkanaście miesięcy – ale po zakończeniu leczenia estetyka i funkcjonalność narządu żucia w większości przypadków ulegają znacznej poprawie.
Z tekstu dowiesz się:
- jakie są efekty noszenia aparatu ortodontycznego u dzieci i kiedy się one pojawiają,
- kiedy widać efekty aparatu ortodontycznego u dorosłych,
- jakie mogą być efekty uboczne i powikłania użytkowania aparatu ortodontycznego.
Wady zgryzu to różnego rodzaju zaburzenia w ułożeniu zębów – diagnozuje się je m.in. gdy jeden lub kilka zębów żuchwy wysuwa się na zewnątrz od zębów szczęki (zgryz krzyżowy), gdy zęby szczęki wysuwają się za bardzo na zewnątrz i nie są w kontakcie z zębami żuchwy (zgryz przewieszony), gdy zęby dolne są zbytnio wycofane w stosunku do zębów górnych (tyłozgryz) albo gdy widoczne są nieprawidłowości w budowie części zębodołowej żuchwy (przodozgryz).
Szacuje się, że wady zgryzu o różnym nasileniu mogą dotykać od 50 do 70% społeczeństwa! Nie wszystkie są na tyle zaawansowane, że zaburzają estetykę i/lub funkcjonowanie narządu żucia, ale znaczna część z nich wymaga specjalistycznego leczenia. Prowadzi je ortodonta, który przeprowadza u pacjenta kompleksową diagnostykę obrazową (pantomogram, cefalometria, tomografia komputerowa CBCT) i po analizie jej wyników dopasowuje i zakłada mu odpowiedni aparat ortodontyczny. Pierwsze efekty takiej terapii są co prawda widoczne najwcześniej po kilku-kilkunastu miesiącach, ale zdecydowanie warto na nie czekać!
Aparat ortodontyczny – efekty leczenia u dzieci
Zasadniczą różnicą między leczeniem ortodontycznym dzieci i dorosłych jest to, że u małych pacjentów zdecydowanie częściej w terapii wad zgryzu wykorzystywane są aparaty ruchome, czyli takie, które dziecko może samodzielnie (lub z pomocą rodzica) zakładać i wyjmować z jamy ustnej. Dzieje się tak dlatego, że tkanki tworzące narząd żucia u dziecka nie są jeszcze w pełni wykształcone, więc nie są potrzebne aż tak duże siły, by uzyskać pożądane położenie zębów. Aparaty ortodontyczne ruchome najczęściej stosuje się u dzieci do 12. roku życia w przypadku niewielkich lub umiarkowanych wad zgryzu, np. zgryzu krzyżowego lub nieprawidłowości wywołanych przedwczesną utratą zębów mlecznych.
Jak długo dziecko musi użytkować ruchomy aparat ortodontyczny? Efekty po miesiącu czy dwóch leczenia – wbrew stereotypowym opiniom – nie są w ogóle widoczne, a choć cała terapia jest krótsza niż u dorosłych, to i tak może trwać nawet do 12 miesięcy. Należy ją jednak przeprowadzić do końca, by zapobiec pogłębianiu się wady w przyszłości.
Aparat na zęby – efekty leczenia u dorosłych
Na efekty noszenia aparatu ortodontycznego u dorosłych trzeba poczekać dłużej niż u dzieci – terapia może trwać łącznie nawet kilka lat. Dzieje się tak dlatego, że u dorosłych wzrost struktur kostnych jest już zakończony, więc potrzeba o wiele więcej czasu i o wiele większych wytwarzanych przez aparat ortodontyczny sił, by uzyskać pożądane ułożenie zębów w łuku. Oczywiście czas terapii zależy także od rodzaju wady zgryzu, stopnia jej zaawansowania, a także rodzaju aparatu.
Warto pamiętać, że efekty noszenia aparatu ortodontycznego to nie tylko równe, proste zęby. Nieleczone wady zgryzu mogą wywoływać przewlekłe migreny, bóle stawów skroniowo-żuchwowych, a także bóle karku i szyi – terapia ortodontyczna pozwala również pozbyć się dolegliwości tego typu.
Aparat ortodontyczny – efekty uboczne
Niestety zdarza się, że w trakcie leczenia ortodontycznego dochodzi do różnego rodzaju powikłań. Użytkowanie aparatu dość mocno utrudnia utrzymanie prawidłowej higieny jamy ustnej, więc zwiększa ryzyko rozwoju stanów zapalnych dziąseł oraz próchnicy. Profilaktycznie warto więc zgłosić się na instruktaż higieny jamy ustnej – dentysta lub higienistka pokaże, jak prawidłowo szczotkować zęby w trakcie leczenia ortodontycznego, jak używać nici dentystycznych i jakie przydatne akcesoria pomogą utrzymać czystość jamy ustnej.
Do innych możliwych powikłań leczenia ortodontycznego zalicza się nadżerki błon śluzowych jamy ustnej, reakcje alergiczne na materiały, z których jest wykonany aparat (np. nikiel i chrom), oraz resorpcję (czyli skrócenie) korzeni zębów. Powikłania te nie powinny jednak przysłaniać pozytywnych efektów, jakie niesie leczenie ortodontyczne dla zdrowia i estetyki zębów.
Źródła:
- https://ortodoncja.wum.edu.pl/sites/ortodoncja.wum.edu.pl/files/diagnostyka_ortodontyczna_-_konspekt.pdf
- https://www.mp.pl/pacjent/stomatologia/stomatologia-dziecieca-i-ortodoncja/128928,wady-zgryzu
