Produkcja gazów w jelitach to całkowicie naturalne zjawisko towarzyszące trawieniu pokarmów. Niestety często procesy zachodzące w przewodzie pokarmowym ulegają różnym zaburzeniom, wywołując przy tym szereg nieprzyjemnych dolegliwości, w tym wzdęcia. Jak możemy sobie z nimi poradzić?
Skąd się biorą wzdęcia?
Wzdęcia to niespecyficzny objaw, który może wynikać z wielu czynników – zarówno fizjologicznych, jak i chorobowych. Gazy jelitowe powstają wskutek:
- połykania powietrza podczas posiłków,
- reakcji chemicznych zachodzących w jelitach,
- przenikania z krwiobiegu,
- fermentacji bakteryjnej.
Nieprawidłowości związane z tymi procesami mogą prowadzić do nagromadzenia się w jelitach nadmiaru gazów, które wywołują dyskomfort, uczucie ucisku, a czasem także ból.
Do możliwych przyczyn wzdęć brzucha zaliczamy:
- spożycie pokarmów zwiększających ilość gazów w jelitach, np. zawierających fermentujące węglowodany (tzw. FODMAP),
- zespół jelita drażliwego,
- zaburzenia mikroflory przewodu pokarmowego,
- zaparcia,
- nietolerancje pokarmowe,
- zaburzenia trawienia,
- kolkę niemowlęcą,
- celiakię,
- nieswoiste choroby zapalne jelit,
- przyjmowanie niektórych leków, np. przeciwdepresyjnych czy obniżających ciśnienie tętnicze,
- stres,
- nowotwory jelita grubego[1].
W jaki sposób złagodzić wzdęcia?
Biorąc pod uwagę liczbę możliwych przyczyn wzdęć, ustalenie ich źródła jest podstawą procesu leczenia. Najczęściej nie mają one podłoża chorobowego, dlatego do ich ograniczenia wystarczą zmiany w diecie oraz dostępne bez recepty tabletki na wzdęcia.
Podstawową substancją stosowaną do łagodzenia tego problemu jest symetykon. To całkowicie obojętny dla organizmu związek silikonowy, który nie wchłania się z przewodu pokarmowego i jest wydalany w niezmienionej postaci. Symetykon zmniejsza napięcie powierzchniowe pęcherzyków gazu obecnych w treści pokarmowej. Te pękają, a uwolniona z nich zawartość wchłania się przez ściany jelit lub jest wydalana na zewnątrz.
Ponieważ symetykon działa wyłącznie w obrębie przewodu pokarmowego, nie wchodzi w interakcję z innymi lekami. Może więc być wykorzystywany do objawowego łagodzenia wzdęć wynikających z różnych jednostek chorobowych[2].
Domowe sposoby na wzdęcia
Jeśli dokuczają nam wzdęcia, w pierwszej kolejności warto przyjrzeć się swojemu jadłospisowi. Przy problemach jelitowych wskazana jest dieta low FODMAP, w której redukuje się spożywanie produktów bogatych w węglowodany fermentujące, często odpowiedzialne za wzdęcia.
Pamiętajmy, że FODMAP obecne są w żywności bogatej w korzystne dla naszego zdrowia substancje, więc ograniczenie ich spożywania jest jedynie czasowe. Jego celem jest poznanie i wyeliminowanie produktów, które mają zły wpływ na nasze jelita, natomiast pozostałe mogą być stopniowo przywracane do diety. Żywność zawierająca FODMAP to m.in.:
- mleko,
- zboża – pszenica, jęczmień, żyto,
- warzywa, np. kapustne, szparagi, grzyby, buraki, cebula, czosnek,
- owoce, np. jabłka, brzoskwinie, śliwki, arbuz[3].
Oprócz tego badania wykazały, że spokojna i regularna aktywność fizyczna może prowadzić do zmniejszenia nasilenia wzdęć, co wynika prawdopodobnie z jej korzystnego wpływu na motorykę jelit. Wzdęcia pomogą złagodzić także zioła o działaniu wiatropędnym, rozkurczowym i wspomagającym trawienie, np. liście mięty czy owoce kopru włoskiego.
Choć wzdęcia to najczęściej niegroźna dolegliwość, mogą świadczyć też o rozwijającej się chorobie. Dlatego, jeśli nieustannie nam towarzyszą, warto wybrać się z tym problemem do lekarza i ustalić jego przyczynę.
[1] Gulbicka, P., & Grzymisławski, M. (2016). Wzdęcia brzucha – najczęstsze przyczyny i postępowanie. Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne, 6(1): 69-76.
[2] Pandey, G. S., Patil, M. T., Vir, D. K., Pandey, P. M., & Pathan, R. A. (2020). Exploring formulation and evaluation of simethicone medicated chocolate formulation for anti-flatulence effect. World Journal of Pharmaceutical Research, 9(14): 970-985.
[3] https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/dieta-fodmap-zasady-i-zastosowanie/ [dostęp 02.02.2025].
